राज्यातील महिला लाभार्थ्यांसाठी सुरू करण्यात आलेली “लाडकी बहीण” योजना सध्या चर्चेत आहे. राज्यातील 21 ते 65 वयोगटातील महिलांना लाभ देण्यासाठी शासनाने ही योजना आणली आहे. या योजनेचे उद्दिष्ट म्हणजे महिलांना आर्थिक सहाय्य देऊन त्यांची आर्थिक स्थिती सुधारण्याचा प्रयत्न करणे. योजनेत सहभागी झालेल्या पात्र महिलांच्या खात्यांमध्ये शासनाने हप्त्याच्या स्वरूपात आर्थिक सहाय्य पोहचवण्यास सुरुवात केली आहे. सध्या या योजनेअंतर्गत जवळजवळ पाच हप्ते पात्र महिला लाभार्थ्यांच्या खात्यांमध्ये जमा करण्यात आले आहेत. या योजनेमुळे महिलांना थोडाफार दिलासा मिळत असल्याचे दिसून येत आहे.
या योजनेच्या दुसऱ्या बाजूला, महिला लाभार्थ्यांसाठी दिवाळीच्या निमित्ताने तीन हजार रुपयांचा बोनस देण्याची शासनाची घोषणा होती. महिलांना दिवाळीचा सण आनंदात साजरा करता यावा यासाठी हे विशेष आर्थिक सहाय्य देण्याचा विचार होता. या घोषणेमुळे महिलांमध्ये उत्सुकता निर्माण झाली होती. मात्र, सध्या निवडणुकीची आचारसंहिता लागू झाल्याने हा बोनस कधी मिळणार यावर साशंकता निर्माण झाली आहे. अनेक महिला लाभार्थी आता विचार करत आहेत की दिवाळीचा बोनस मिळणार का? या बाबत राज्य शासनाने अद्याप कोणतीही ठोस तारीख जाहीर केलेली नाही, त्यामुळे महिलांमध्ये संभ्रमाचे वातावरण निर्माण झाले आहे.
योजनेची वैशिष्ट्ये आणि लाभ
- उमेदवारी: लाडकी बहीण योजना 21 ते 65 वयोगटातील महिलांसाठी आहे.
- पात्रता: आर्थिक दृष्ट्या दुर्बल महिलांना आर्थिक सहाय्य देण्यासाठी या योजनेची रचना करण्यात आली आहे.
- हप्ते: योजनेच्या माध्यमातून महिलांच्या खात्यांमध्ये हप्त्याच्या स्वरूपात आर्थिक सहाय्य जमा केले जाते.
- दिवाळीचा बोनस: शासनाने दिवाळीच्या निमित्ताने तीन हजार रुपयांचा बोनस जाहीर केला होता.
शासनाने योजनेत सहभागी झालेल्या महिलांच्या खात्यांमध्ये नियमित हप्ते जमा केले आहेत. मात्र, सध्या दिवाळीचा बोनस कधी जमा होईल याची स्पष्टता नाही. राज्यात निवडणुकीच्या आचारसंहितेमुळे सध्या कोणताही आर्थिक लाभ किंवा बोनस थेट लाभार्थ्यांच्या खात्यांमध्ये जमा करता येणार नाही. निवडणुकीच्या आचारसंहितेचे पालन करताना शासनाला कोणतेही आर्थिक सहाय्य देण्यास मर्यादा येत आहेत.
निवडणुकीची आचारसंहिता आणि प्रभाव
- विधानसभेच्या निवडणुकीची आचारसंहिता लागू झाली
- शासनाने जाहीर केलेले बोनस असतील किंवा लाभ असतील
- महिलांना दिवाळी बोनस देण्याचे रोखून ठेवले
सध्या राज्यात विधानसभेच्या निवडणुकीची आचारसंहिता लागू झाली आहे. आचारसंहितेच्या नियमांनुसार कोणत्याही प्रकारच्या आर्थिक लाभांची वाटणी करता येत नाही. शासनाने जाहीर केलेले बोनस असतील किंवा लाभ असतील, त्यांचे वितरण निवडणूक आयोगाच्या परवानगीशिवाय होऊ शकत नाही. निवडणुकीच्या काळात शासन कोणतेही आर्थिक आमिष देऊ शकत नाही, त्यामुळे लाडकी बहीण योजनेचा दिवाळी बोनस सध्या थांबलेला आहे. निवडणूक आयोगाच्या नियमांचे पालन करत शासनाने सध्या महिलांना दिवाळी बोनस देण्याचे रोखून ठेवले आहे.
राज्याच्या महिला व बालविकास विभागाने ही योजना सुरु केली होती. या विभागाने महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी ही योजना मोठ्या प्रमाणावर राबविली आहे. मात्र, सध्या निवडणुकीच्या आचारसंहितेमुळे हा बोनस देण्यास अडथळे आले आहेत. निवडणूक आयोगाच्या परवानगीशिवाय या बोनसचा निधी वितरित करता येणार नाही. शासनाने आधी जाहीर केलेला बोनस मिळेल, मात्र त्यासाठी महिलांना काही काळ वाट पाहावी लागणार आहे.
विरोधी पक्षाची टीका
विरोधी पक्षाच्या नेत्यांनी या योजनेवर टीका केली आहे. निवडणुकीच्या काळात आर्थिक लाभाची घोषणा करून महिलांच्या भावनांचा गैरफायदा घेतला जात असल्याचा आरोप त्यांनी केला आहे. विरोधी पक्षाने म्हटले आहे की, शासनाने दिवाळी बोनस जाहीर करून महिलांमध्ये अपेक्षा निर्माण केल्या, मात्र आता निवडणुकीच्या आचारसंहितेमुळे हा बोनस दिला जाऊ शकत नाही. त्यामुळे महिलांना फसवण्याचा प्रयत्न होत आहे, असे विरोधी पक्षाचे म्हणणे आहे.
योजनेच्या लाभार्थ्यांना आता फक्त दिवाळी बोनसची प्रतीक्षा आहे. महिलांना आर्थिक सहाय्य मिळेल, मात्र निवडणुकीची आचारसंहिता संपल्यानंतरच हा बोनस वितरित होऊ शकतो. आचारसंहिता संपल्यानंतर निवडणूक आयोगाची परवानगी घेऊन शासन महिलांच्या खात्यांमध्ये हा बोनस जमा करू शकते. त्यामुळे सध्या महिलांनी संयम बाळगावा लागणार आहे.
महिला लाभार्थ्यांच्या प्रतिक्रिया
लाडकी बहीण योजनेच्या लाभार्थ्यांनी या योजनेबद्दल संमिश्र प्रतिक्रिया दिल्या आहेत. काही महिलांना योजनेमुळे आर्थिक सहाय्य मिळाल्याचा आनंद आहे, तर काहींना दिवाळी बोनस मिळण्यास उशीर होत असल्यामुळे नाराजी व्यक्त केली आहे. अनेक महिलांना दिवाळीचा सण आनंदाने साजरा करण्यासाठी या बोनसची गरज आहे, मात्र सध्या त्यांना याची वाट पाहावी लागणार आहे.
या परिस्थितीत, राज्य शासन आणि महिला व बालविकास विभागाने लाभार्थ्यांना आश्वासन दिले आहे की, निवडणुकीच्या आचारसंहिता संपल्यानंतर दिवाळी बोनस योग्य वेळेत वितरित केला जाईल. महिलांनी कोणत्याही प्रकारच्या गैरसमजांमध्ये न जाता संयम ठेवावा असे आवाहन करण्यात आले आहे.