शेतकरी बंधूंनो, आजच्या काळात शेती करणे म्हणजे केवळ कष्टाचीच गोष्ट नाही तर त्यासोबतच आर्थिक स्थैर्याचाही प्रश्न उद्भवतो. अनेक शेतकऱ्यांना कर्ज घेऊन शेती करावी लागते, आणि या कर्जाची नियमित परतफेड करणे हे एक आव्हान असते. या आव्हानाला सुसंगत उत्तर देण्यासाठी राज्य शासनाने महात्मा ज्योतिराव फुले शेतकरी कर्जमुक्ती योजना 2019 ही योजना आणली होती. या योजनेच्या माध्यमातून कर्जाची नियमित परतफेड करणाऱ्या शेतकऱ्यांना प्रोत्साहनपर अनुदान देण्याची सुरुवात झाली आहे.
या योजनेअंतर्गत कर्जाची नियमित परतफेड करणाऱ्या शेतकऱ्यांना कमाल 50 हजार रुपयांचे प्रोत्साहनपर अनुदान देण्यात येत आहे. ही रक्कम थेट शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा होणार आहे. शासनाच्या 29 जुलै 2022 रोजीच्या शासन निर्णयानुसार, ही योजना अमलात आली आहे. योजना राबविताना शेतकऱ्यांच्या आधार प्रमाणीकरणाचा देखील विचार करण्यात आला आहे, ज्यामुळे 14 लाख 38 हजार शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ मिळाला आहे. एकूण 5216 कोटी 75 लाख रुपयांचे अनुदान या शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा करण्यात आले आहे.
योजनेचे वैशिष्ट्ये आणि लाभ
- शेतकऱ्यांना प्रोत्साहनपर अनुदान:
कर्जाची नियमित परतफेड करणाऱ्या शेतकऱ्यांना प्रोत्साहनपर अनुदान म्हणून कमाल 50 हजार रुपयांपर्यंतची रक्कम देण्यात येत आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा करणे आहे. - योजना अमलात आणण्याची प्रक्रिया:
महात्मा ज्योतिराव फुले शेतकरी कर्जमुक्ती योजना 2019 सहकार विभागाद्वारे 29 जुलै 2022 पासून अमलात आली आहे. या योजनेची अमलबजावणी महा आयटी मार्फत विकास संगणकीय प्रणालीद्वारे केली जात आहे. - आधार प्रमाणीकरण:
या योजनेत आधार प्रमाणीकरणाचे विशेष महत्त्व आहे. आधार प्रमाणीकरण झालेल्या शेतकऱ्यांना योजना अंतर्गत लाभ दिला जातो. मात्र, 3356 शेतकऱ्यांचे आधार प्रमाणीकरण अद्याप झालेले नाही, त्यामुळे त्यांना अद्याप या योजनेचा लाभ मिळालेला नाही. - सरकार सेवा केंद्र:
आधार प्रमाणीकरण न झालेल्या शेतकऱ्यांनी तात्काळ जवळच्या “आपले सरकार सेवा केंद्र” मध्ये जाऊन आधार प्रमाणीकरण करून घ्यावे. सहकार विभागाने बँकांना याबाबत कळविण्याचे निर्देश दिले आहेत. - पीक कर्जाची परतफेड:
सन 2017-18, 2018-19 आणि 2019-20 या तीन आर्थिक वर्षांमध्ये शेतकऱ्यांनी कोणत्याही दोन आर्थिक वर्षांत पीक कर्जाची नियमित परतफेड केल्यास, त्यांना या योजनेचा लाभ मिळू शकतो.
योजनेचा लाभ घेण्यासाठी आवश्यक पाऊल
शेतकऱ्यांनी पीक कर्जाची नियमित परतफेड करणे आवश्यक आहे. योजनेचा लाभ घेण्यासाठी आधार प्रमाणीकरण करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. आधार प्रमाणीकरण नसल्यास शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ मिळू शकत नाही. सहकार विभागाने आधार प्रमाणीकरणाचे महत्त्व लक्षात घेऊन शेतकऱ्यांना वेळेतच हे करावे, असे आवाहन केले आहे.
योजना राबविताना आलेल्या अडचणी
अनेक शेतकऱ्यांनी आधार प्रमाणीकरणाची प्रक्रिया पूर्ण केलेली नाही, ज्यामुळे त्यांना या योजनेचा लाभ मिळालेला नाही. योजनेची संपूर्ण माहिती आणि त्याच्या प्रक्रियेबद्दल शेतकऱ्यांना योग्य माहिती दिली जावी, यासाठी शासनाने विशेष मोहीम राबविण्याचे निर्देश दिले आहेत. योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी शेतकऱ्यांना बँकांकडून आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता करण्याचे आव्हान दिले जात आहे.
योजनेच्या अंतर्गत लाभार्थ्यांची संख्याशास्त्र
या योजनेचा लाभ घेतलेल्या शेतकऱ्यांची संख्या 14 लाख 38 हजार आहे. त्यांच्या खात्यात एकूण 5216 कोटी 75 लाख रुपये जमा करण्यात आले आहेत. तसेच, 3356 शेतकऱ्यांचे आधार प्रमाणीकरण न झाल्याने त्यांना लाभ मिळालेला नाही. या शेतकऱ्यांनी तात्काळ आधार प्रमाणीकरण करून घ्यावे.
योजनाचे उद्दीष्ट आणि भविष्य
महात्मा ज्योतिराव फुले शेतकरी कर्जमुक्ती योजना 2019 अंतर्गत शेतकऱ्यांना प्रोत्साहनपर अनुदान देण्याचा उद्देश म्हणजे त्यांच्या आर्थिक स्थैर्यात वाढ करणे. शासनाने योजनेच्या यशस्वी अमलबजावणीसाठी सर्व प्रयत्न केले आहेत आणि येत्या काळात या योजनेत आणखी सुधारणा करण्याची शक्यता आहे.
शेतकऱ्यांचे भविष्य आणि सरकारची भूमिका
शासनाने या योजनेद्वारे शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा करण्याचा प्रयत्न केला आहे. ही योजना शेतकऱ्यांसाठी एक मोठी संधी आहे. या योजनेत सहभागी होणाऱ्या शेतकऱ्यांनी त्यांच्या आर्थिक भवितव्याचे नियोजन करणे आवश्यक आहे. तसेच, शासनाने शेतकऱ्यांच्या गरजा आणि अडचणी लक्षात घेऊन या योजनेत आणखी सुधारणा करावी अशी अपेक्षा आहे.